Dieta oraz związana z nią podaż nienasyconych kwasów tłuszczowych odgrywają istotną rolę w patogenezie schorzeń dietozależnych. Udowodniono, że długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe mają wpływ na wiele procesów, takich jak wzrost i rozwój organizmów, wspierają układ nerwowy, modulują wrodzoną i nabytą odporność, kształtują przebieg chorób nowotworowych, przewlekłych infekcji wirusowych, bakteryjnych i pasożytniczych, zapaleń stawów oraz chorób skóry.
Wielonienasycone cząsteczki tłuszczu o długich łańcuchach z nienasyconymi (podwójnymi) wiązaniami mają ogromną wartość biologiczną, gdyż stanowią podstawowy składnik budulcowy błon komórkowych wszystkich komórek, większości tkanek mózgu i oka. Ponieważ nasz organizm nie jest w stanie ich sam syntezować, substancje te są nazywane niezbędnymi nienasyconymi kwasami tłuszczowymi (NNKT), które ze względu na lokalizację wiązania podwójnego można podzielić na grupy kwasów.:
- omega-3 kwas alfa-linolenowy— ALA, – kwas dokozaheksaenowy — DHA, kwas eikozapentaenowy EPA, kwas dokozapentaenowy — DPA,
- omega-6 kwas linolowy — LA, kwas g-linolenowy — GLA, kwas arachidonowy,
- omega-9 kwas oleinowy, kwas erukowy.
Czym jest kwas GLA?
Choć w powszechnym przekonaniu kwasy tłuszczowe omega 6 są kwasami prozapalnymi, wyjątek stanowi tu kwas g-linolenowy (GLA). Jest to omega 6 wielonienasycony kwas tłuszczowy, który pełni w organizmie ludzkim wiele ważnych funkcji biologicznych, będąc niezbędnym substratem do produkcji eikozanoidów. Kwas GLA stanowi pośredni produkt w przemianie kwasu linolenowego (kwas niezbędny dla organizmu) do kwasu dihomo – gamma – linolenowego (DHGA), który jest bezpośrednim prekursorem prostaglandyny E 1, która wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe, antyproliferacyjne (hamujące rozmnażanie się komórek) i obniżające stężenie lipidów. Zaburzenia związane z syntezą prostaglandyn w organizmie człowieka wywołują szereg schorzeń, szczególnie w układach: krążenia, immunologicznym, nerwowym, hormonalnym. GLA wzmaga również rozluźnienie mięśni gładkich i rozszerzenie naczyń krwionośnych, jest również jednym ze składników błon komórkowych, przez które transportowane są substancje odżywcze, więc GLA ma wpływ na odżywienie komórek skóry. Kwas gamma-linolenowy poprawiając mikrokrążenie krwi w skórze zapewnia jej lepsze odżywienie i dotlenienie. Usuwa on także toksyny przyczyniając się do poprawienia stanu skóry, nadając jej zdrowy wygląd. Niedobory GLA stwierdzono w przebiegu wielu przewlekłych chorób skóry, takich jak: atopowe zapalenie skóry, łuszczyca czy wyprysk.
Dodatkowo GLA zaangażowany jest w procesy transportu i utleniania cholesterolu. Kwas gamma-linolenowy znajdziemy również w ceramidach – organicznych związkach chemicznych z grupy lipidów obecnych w warstwie rogowej naskórka. Wpływają one na elastyczność skóry i utrzymanie jej stałej temperatury, w tym zakresie GLA odpowiada za ochronę skóry przed czynnikami zewnętrznymi, np. chłodem, wiatrem etc…
Gdzie występuje GLA?
Bogatym źródłem tego kwasu są oleje roślinne: olej z wiesiołka (Oleum Oenotherae) olej ogórecznikowy (Oleum boragis) i olej z nasion czarnej porzeczki (Ribes nigri).
Chociaż GLA należy do NNKT, jego minimalna ilość jest wytwarzana w organizmie jako metabolit z konwersji z kwasu linolowego (LA), dlatego nazywany jest często kwasem warunkowo niezbędnym. Są jednak czynniki, które osłabiają syntezę GLA w organizmie, zaliczamy do nich:
- starzenie się organizmu
- niedobór składników odżywczych
- spożywanie kwasów tłuszczowych trans, uwodornionych olejów
- palenie tytoniu
- nadmierne spożywanie alkoholu, czy nawet picie kawy
- mała aktywność fizyczna
- stres
- brak witamin: B3, B6, C i E oraz magnezu i cynku
- procesy nowotworowe
W badaniach wykazano, że GLA posiada silne właściwości hamujące mediatorów zapalanych, jak czynnik martwicy nowotworów (TNF-a, tumor necrosis factor). Oprócz działania przeciwzapalnego działa antyoksydacyjne, ale również neuroprotekcyjnie (chroni komórki mózgowe przed uszkodzeniem i śmiercią), przeciwdepresyjne, wpływa na poprawę nastroju oraz zwiększa jakość życia u pacjentów z problemami dermatologicznymi. Dlatego też niedobory zarówno GLA, jak i LA mogą skutkować uszkodzeniem bariery naskórkowej, co predysponuje do rozwoju zmian zapalnych. GLA, w postaci oleju z wiesiołka jest głównym składnkiem suplementu Tiens Beauty Duo, który chroni komórki skóry przed starzeniem, a dzięki zawartym w produkcie witaminom E, C, B6, oraz minerałom cynkowi, miedzi i biotynie, działa antyoksydacyjnie i odżywczo. Wartość odżywczą a także oczyszczającą potęguje zawarta w preparacie chlorella oraz ekstrakt z zielonej herbaty.
Czy warto suplementować GLA?
Potwierdzono badaniami klinicznymi, że regularne przyjmowanie w postaci suplementu kwasów bogatych w GLA, zwiększa stężenie tego kwasu w naskórku, powoduje wzrost stężenia mediatorów przeciwzapalnych takich jak PGE1 i 15-HETE oraz łagodzi objawy przewlekłych chorób zapalnych, takich jak atopowe zapalenie skóry czy reumatoidalne zapalenie stawów.
Liczne badanie wykazały, że GLA przyjmowany w małych dawkach profilaktycznie a w dużych w stanach chorobowych wykazuje bardzo szerokie spektrum farmakologiczne:
- Utrzymuje prawidłową funkcję skóry m.in w atopowym zapaleniu skóry AZS
- Poprawia parametry skóry, redukując bruzdy zmarszczkowe
- Obniża podwyższony poziom cholesterolu
- Reguluje podwyższone ciśnienie krwi
- Zmniejsza lekkość krwi w wyniku działania p/zakrzepowego
- Chroni przed różnymi chorobami serca i naczyń krwionośnych, łącznie z udarem mózgu, zawałem serca, zwyrodnieniem naczyń
- Ma zdolność rozszerzania naczyń i hamowania tworzenia skrzepów
- Reguluje funkcje mózgu i przewodnictwo nerwów
- Pomaga odnowić wątrobę
- Reguluje wydzielanie insuliny w przypadku cukrzycy
- Przyspiesza przemianę materii w przypadku otyłości
- W początkowym etapie Stwardnienia Rozsianego, zmniejsza sztywność i osłabienie siły mięśniowej
- W trakcie kuracji odwykowej u alkoholików, zmniejsza drżenie i napięcie mięśni
- Działa pozytywnie w „ zespole przedmiesiączkowym”
- U dzieci nadmiernie aktywnych, zmniejsza pobudzenie
- Podnosi odporność organizmu
Wskazania do stosowania GLA są szerokie: atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, trądzik, łojotokowe zapalenia skóry u niemowląt, egzemy, cukrzyca typu II, neuropatia cukrzycowa, nawracajcie infekcje bakteryjne i wirusowe, łamliwość paznokci.
Przeciwwskazania.: Nie powinno stosować się GLA z lekami działającymi p/zakrzepowo oraz z lekami z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne). Należy pamiętać, że takie choroby jak hemofilia, padaczka z uszkodzonym płatem skroniowym, stanowią przeciwwskazanie do stosowania GLA
Dawkowanie: Maks. dawka dzienna GLA to 45 mg. Tiens Beauty Duo -2 kapsułki dziennie.
Autor: Dorota Tuńska, Grzegorz Carowicz
Bibliografia:
1. Wpływ kwasu g-linolenowego oraz honokiolu na funkcje skóry: Aleksandra Lesiak, Magdalena Ciążyńska – Forum Dermatologicum 2017, tom 3, nr 4, 152–156.
2. Calder P. n-3 Polyunsaturated Fatty Acids and Cytokine Production in Health and Disease. Annals of Nutrition and Metabolism. 1997; 41(4):203–234, doi: 10.1159/000177997, indexed in Pubmed: 9363294.
3. Connor WE. Importance of n-3 fatty acids in health and disease. Am J Clin Nutr. 2000; 71(1 Suppl): 171S–5S, indexed in Pubmed: 10617967.
4. Hornych A, Oravec S, Girault F, et al. The effect of gamma-linolenic acid on plasma and membrane lipids and renal prostaglandin synthesis in older subjects.
5. Samochodowiec L: Kompendium ziołolecznictwa; Wyd. Urban & Partner 2002
