Nadciśnienie tętnicze to jeden z największych problemów zdrowotnych naszych czasów, choruje na nie 12 mln Polaków. Sprzyja mu nadmiar soli kuchennej, czyli chlorku sodu w diecie. Ale czy sól naprawdę musi szkodzić sercu?
Najnowsze badania pokazują, że odpowiedź nie jest tak jednoznaczna. Wszystko zależy od tego, jaki rodzaj soli wybieramy. Coraz głośniej mówi się o tzw. soli potasowej, czyli zamienniku zwykłej soli kuchennej, który zamiast sodu dostarcza organizmowi potas – pierwiastek sprzyjający zdrowiu serca i naczyń.
Sól potasowa – nowy sprzymierzeniec w walce z nadciśnieniem
Tradycyjna sól kuchenna to czysty chlorek sodu (NaCl). W soli potasowej część sodu zastępuje chlorek potasu (KCl). Dzięki temu obniża się zawartość sodu w diecie, a jednocześnie wzrasta podaż potasu. To ważne, bo właśnie równowaga między tymi dwoma pierwiastkami decyduje o tym, jak funkcjonuje nasze ciśnienie krwi.
Jak działa sól potasowa?
Mechanizm, jakim potas może przyczyniać się do obniżenia ciśnienia, wiąże się z jego wpływem na równowagę sodowo-potasową organizmu, wydalanie sodu przez nerki oraz regulację napięcia naczyń krwionośnych. Już od lat prowadzono badania, które wskazują, że wyższe spożycie potasu jest odwrotnie skorelowane z ciśnieniem tętniczym. W praktyce oznacza to, że zwykłą sól w kuchni można stopniowo zastępować jej zdrowszym odpowiednikiem – i zyskać realne korzyści dla zdrowia.
Skąd czerpać potas?
Choć potas naturalnie znajdziemy w bananach, awokado, ziemniakach, pomidorach czy orzechach oraz w warzywach liściastych (szpinak, jarmuż), badania pokazują, że w wielu krajach wciąż spożywamy go zbyt mało. Wprowadzenie zamienników soli z dodatkiem potasu może być więc prostym sposobem na poprawę bilansu sodowo-potasowego – bez rewolucji w kuchni.
Ile powinniśmy go jeść?
Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, by dorośli spożywali co najmniej 3,5 grama potasu dziennie. Analizy setek badań wykazały, że taka ilość może obniżyć ciśnienie skurczowe średnio o 4 mmHg i rozkurczowe o 2 mmHg. To pozornie niewiele, ale w skali populacji oznacza znaczące zmniejszenie ryzyka udarów i zawałów.
Wpływ na ciśnienie krwi: dowody z badań
Badania kliniczne i meta-analizy są jednoznaczne: zamiana sodu na potas działa.
W meta-analizie 23 randomizowanych badań z udziałem ~1 213 uczestników suplementacja potasu dała średnie zmniejszenie ciśnienia skurczowego o −4,25 mmHg (przedział ufności: −5,96 do −2,53) oraz rozkurczowego o −2,53 mmHg (95% CI: −4,05 do −1,02)
• China Salt Substitute Study (CSSS, PLOS): Użycie substytutu soli z dodatkiem KCl spowodowało istotne obniżenie ciśnienia skurczowego wśród uczestników.
• Przegląd systematyczny i meta-analiza (PLOS): Interwencje polegające na stosowaniu soli potasowej prowadziły do średniego spadku ciśnienia skurczowego (SBP) o 7,44 mmHg i rozkurczowego (DBP) o 3,77 mmHg.
• Analizy z PubMed i AHA Journals: Zastąpienie NaCl mieszaniną NaCl + KCl daje wyraźny efekt hipotensyjny i jest postrzegane jako skuteczna strategia zdrowia publicznego.
• Meta-analiza suplementacji potasu (PLOS): U osób z nadciśnieniem uzyskano spadki ciśnienia: średnio –4,25 mmHg SBP oraz –2,53 mmHg DBP.
Eksperci podkreślają, że efekt ten nie zastąpi leków u osób z zaawansowanym nadciśnieniem, ale może być istotnym wsparciem. W skali populacji nawet niewielki spadek ciśnienia oznacza mniej udarów i zawałów.
Sól potasowa w praktyce
Substytuty soli stosowane w badaniach klinicznych – m.in. w Chinach czy Australii – obniżały ciśnienie u całych społeczności. Eksperci widzą w tym tanią i skuteczną strategię zdrowia publicznego. Jedyny warunek: sól potasowa nie jest dla każdego. Osoby z chorobami nerek czy przyjmujące leki podnoszące poziom potasu powinny unikać takich produktów lub stosować je wyłącznie pod kontrolą lekarza.
Zdrowie w szczyptach
Choć sól potasowa nie zastąpi zdrowej diety i ruchu, może być sprzymierzeńcem w walce z nadciśnieniem – jednym z największych zabójców XXI wieku. Naukowcy są zgodni: nawet niewielka zmiana – zamiana zwykłej soli na potasową – może pomóc w walce z nadciśnieniem. To prosty krok w stronę zdrowszego serca, który każdy może zrobić we własnej kuchni.
Tekst: Dorota Tuńska
Bibliografia
1.Li N, Prescott J, Wu Y, et al. The effects of a reduced-sodium, high-potassium salt substitute on blood pressure in rural Chinese individuals: a randomized controlled trial. PLoS One. 2014;9(9):e110131. doi:10.1371/journal.pone.0110131
2.Peng YG, Li W, Wen XX, et al. Effects of salt substitutes on blood pressure: a meta-analysis of randomized controlled trials. PLoS One. 2014;9(3):e89671. doi:10.1371/journal.pone.0089671
3.Neal B, et al. Salt substitution and cardiovascular disease. N Engl J Med. 2021;385(12):1067–1077. doi:10.1056/NEJMoa2105675
4.Aburto NJ, Hanson S, Gutierrez H, et al. Effect of increased potassium intake on cardiovascular risk factors and disease: systematic review and meta-analyses. BMJ. 2013;346:f1378.
5.Cook NR, et al. Sodium and potassium intake and mortality among US adults. PubMed. JAMA. 2011;306(20):2229–2238.
6.Filippini T, Naska A, Kasdagli MI, et al. Potassium intake and blood pressure: a dose–response meta-analysis of randomized controlled trials. PLoS One. 2017;12(4):e0174967. doi:10.1371/journal.pone.0174967
