Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby jest coraz częściej diagnozowana wśród społeczeństwa, przede wszystkim ze względu na szybki styl życia i nieprawidłowe nawyki żywieniowe. Jest główną przyczyną przewlekłych chorób wątroby. Uważa się, że występuje u około 30% populacji, jednak u dużej liczby osób nie ma żadnych oznak choroby, natomiast u niektórych występują nieswoiste objawy takie jak wzrost stężenia enzymów wątrobowych lub zmęczenie.
Niealkoholową stłuszczeniowa chorobę wątroby można zdiagnozować gdy:
- w badaniu histopatologicznym lub obrazowym u pacjenta stwierdzi się stłuszczenie wątroby lub w późniejszym stadium stłuszczenie razem z zapaleniem lub zwłóknieniem
- wykluczy się: nadużywanie alkoholu, przyjmowanie leków hepatotoksycznych oraz chorób genetycznych związanych ze stłuszczeniem wątroby.
Jakie osoby są najbardziej narażone na NAFLD?
- Z nadwagą lub otyłością; głównie z otyłością brzuszną;
- Chorujące na insulinooporność lub cukrzycę typu 2– wyniki badań pokazują, że NAFLD występuje u około 70% chorych na cukrzycę typu 2;
- Mające wysokie ciśnienie krwi;
- Mające wysoki poziom cholesterolu;
- Mające zespół metaboliczny, czyli jednoczesne występowanie cukrzycy, nadciśnienia tętniczego i otyłości – 90% osób wśród chorujących na NAFLD ma przynajmniej jedno z zaburzeń metabolicznych, z kolei u ok. 30% stwierdza się zespół metaboliczny;
- Powyżej 50 roku życia;
- Palacze;
- Osoby prowadzące zły styl życia – a więc te, które: spożywają duże ilości przetworzonej żywności oraz tej zawierającej cukry dodane, żywności typu fast food, ale również pijących zbyt mało wody, źle się odżywiających( zbyt niska podaż produktów pełnoziarnistych, warzyw i owoców w diecie) oraz te, które na co dzień wykazują się zbyt niską aktywnością fizyczną.
Co można zrobić w przypadku potwierdzenia diagnozy NAFLD?
Pierwszą linią terapii, aby kontrolować progresję choroby, powinna być modyfikacja stylu życia – zmiana nawyków żywieniowych na lepsze oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Bardzo ważna będzie tutaj wizyta u dietetyka, który pomoże we wprowadzeniu tych zmian w codzienne życie.
W przypadku nadwagi i otyłości powinno się dążyć do utraty nadmiernych kilogramów, tak aby wskaźnik masy ciała (BMI – body mass index) mieścił się w zakresie 18,5 – 24,9 kg/m2, czyli wartości uznawanych za prawidłową masę ciała. Proces utraty masy ciała powinien odbywać się powoli – utarta około 0,5 kg tygodniowo i najlepiej pod okiem wykwalifikowanego dietetyka.
Kolejną ważną kwestią będzie zaprzestanie picia alkoholu oraz palenia tytoniu. Wyniki wielu badań wskazują, że pozytywne efekty przynosi stosowanie diety śródziemnomorskiej, która w 2021 roku w rankingu U.S. News uzyskała tytuł najzdrowszej, najlepszej diety. Ten model żywieniowy zakłada wysokie spożycie warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych, ryb i owoców morza, orzechów, nasion, pestek, warzyw strączkowych i tłuszczów roślinnych z dominacją oliwy z oliwek. Rzadziej pojawia się drób, jaja, sery, a czerwone mięso tylko okazjonalnie. Swoje właściwości zdrowotne zawdzięcza także obecności błonnika pokarmowego, witamin oraz fitofenoli.
Co więcej, w przypadku towarzyszących jednostek chorobowych, np. insulinooporności ważne będzie dopasowanie indywidualnego planu żywieniowego.
Następnym zaleceniem będzie wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności dopasowanej do indywidualnych możliwości – eksperci mówią tutaj o 150 minut tygodniowo lub zwiększenie ilości dotychczasowego ruchu o 60 min.
Podsumowując, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby stanowi złożony, globalny problem. Często początkowo nie daje objawów i trudno ją zdiagnozować. W większości przypadków NAFLD towarzyszy otyłości lub cukrzycy typu 2. Jej leczenie powinno obejmować przede wszystkim modyfikacje stylu życia i dokładną edukację żywieniową pacjenta.
Autor: Oliwia Pietrasińska – dietetyk, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku Dietetyka. Obecnie kontynuuje swoją edukację na studiach magisterskich. Członkini zespołu Instytutu Zdrowego Żywienia i Dietetyki Klinicznej „Sanvita”, gdzie pracuje z osobami pragnącymi zmienić swoje nawyki żywieniowe, pacjentami z nadwagą, otyłością, zaburzeniami odżywiania, stosującymi dietę bezglutenową, roślinną (wegetariańską i wegańską) oraz z pacjentami z zaburzeniami gospodarki hormonalnej i nietolerancjami pokarmowymi. www.instytutsanvita.pl
Bibliografia:
1. Abenavoli, L., Boccuto, L., Federico, A., Dallio, M., Loguercio, C., Di Renzo, L., & De Lorenzo, A. (2019). Diet and Non-Alcoholic Fatty Liver Disease: The Mediterranean Way. International journal of environmentalresearch and public health, 16(17), 3011.
2. Kumar N, Kumar J, Chandrakishore D. Prevalence of non-alcoholic fatty liver disease in type 2 diabetes mellitus patients in a tertiary care hospital of Bihar. IAIM. 2017; 4(9): 54–58.
3. Hartleb, Marek, et al. „Postępowanie z chorymi na niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby. Zalecenia Polskiej Grupy Ekspertów NAFLD 2019.” MedycynaPraktyczna 10 (2019).
4. Gulbicka, Paulina, et al. „Współczesne terapie niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby.” Forum Zaburzeń Metabolicznych. Vol. 9. No. 4. 2018.
5. Romero-Gómez, M., Zelber-Sagi, S., &Trenell, M. (2017). Treatment of NAFLD with diet, physical activity and exercise. Journal of Hepatology, 67(4), 829–846.
