Szumy uszne to dolegliwość, w której pacjent odczuwa dźwięki, takie jak piski, buczenie czy dzwonienie, bez zewnętrznego źródła dźwięku. Mogą one występować w jednym uchu, obustronnie lub być odczuwane w głowie. Szacuje się, że na szumy uszne cierpi około 7 milionów osób w Polsce. W grupie wiekowej 65+, odsetek osób zmagających się z tym problemem przekracza 30 %.
Przyczyny szumów usznych
Problem ten może mieć różne przyczyny, począwszy od infekcji górnych dróg oddechowych, poprzez urazy akustyczne, aż po schorzenia ogólnoustrojowe. Szumy uszne nie są chorobą samą w sobie, lecz objawem problemów w układzie słuchowym. Mogą być wywołane przez:
Nadmiar woskowiny zatykający kanał słuchowy,
Infekcje górnych dróg oddechowych prowadzące do zapalenia trąbki słuchowej,
Ubytek słuchu związany z wiekiem lub ekspozycją na hałas,
Zaburzenia hormonalne, takie jak niedoczynność tarczycy czy cukrzyca,
Zaburzenia naczyniowe i skoki ciśnienia tętniczego,
Stres i napięcie psychiczne,
Choroby nowotworowe układu nerwowego, np. nerwiaka nerwu słuchowego,
Dysfunkcję stawów skroniowo-żuchwowych oraz nieprawidłowości w obrębie kręgosłupa szyjnego.
Jako skutek uboczny leków (ponad 200 substancji może wywoływać szumy uszne) m.in. niesteroidowe leki przeciwzapalne i niektóre antybiotyki, leki przeciwnowotworowe, leki moczopędne, leki przeciwmalaryczne i leki przeciwdepresyjne.
Co sprzyja występowaniu szumów usznych
Długotrwała ekspozycja na hałas (np. praca na budowie, koncerty, używanie głośnych słuchawek),
Wiek – naturalne zużycie komórek słuchowych w uchu wewnętrznym,
Palenie papierosów i spożywanie alkoholu,
Otyłość i nadciśnienie,
Urazy głowy i szyi.
Diagnostyka szumów usznych
Każdy przypadek szumów trwających dłużej niż trzy miesiące wymaga dokładnej diagnostyki. Lekarze przeprowadzają:
Badanie audiometryczne w celu oceny stopnia niedosłuchu,
Tympanometrię do oceny funkcji trąbki słuchowej,
Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI) lub tomografii komputerowej (CT), jeśli podejrzewa się zmiany nowotworowe
Czy szumy uszne mogą ustąpić?
W niektórych przypadkach szumy ustępują samoistnie, zwłaszcza jeśli były spowodowane jednorazowym narażeniem na głośne dźwięki lub niedrożnością kanału słuchowego, samo udrożnienie może doprowadzić do wyleczenia szumów usznych. Jeśli jednak są wynikiem przewlekłych schorzeń, mogą utrzymywać się przez długi czas. W zależności od konkretnego przypadku szumy uszne mogą ustąpić i to pomimo długiego czasu utrzymywania się u pacjenta.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Należy skonsultować się z lekarzem, jeśli:
Szumy uszne utrzymują się po infekcji górnych dróg oddechowych,
Towarzyszy im ubytek słuchu lub zawroty głowy,
Powodują lęk i dyskomfort psychiczny,
Występuje pulsacyjny szum w rytmie serca.
Profilaktyka szumów usznych
Aby zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia, warto:
Unikać długotrwałego przebywania w hałasie, ekspozycja na głośne dźwięki może uszkodzić nerwy w uszach, powodując utratę słuchu i szum w uszach
Korzystać z ochronników słuchu,
Nie spać w stoperach, izolowanie się od bodźców zewnętrznych wzmaga wsłuchiwanie się w odgłosy płynące z wewnątrz.
Dbać o układ krążenia, utrzymanie zdrowych naczyń krwionośnych może pomóc w zapobieganiu szumom usznym związanym z zaburzeniami naczyń krwionośnych.
Ograniczyć spożycie alkoholu, kofeiny i nikotyny. Substancje te, mogą wpływać na przepływ krwi i przyczyniać się do szumów usznych.
Jak leczyć szumy uszne?
Leczenie szumów usznych jest trudnym procesem, wymagającym indywidualnego podejścia. Obecnie dostępne są następujące metody:
Terapie farmakologiczne – Chociaż nie ma jednego leku eliminującego szumy, w niektórych przypadkach stosuje się sterydy, leki poprawiające mikrokrążenie oraz preparaty wspierające pracę układu nerwowego.
Terapie dźwiękowe – Mają na celu habituację, czyli przyzwyczajenie mózgu do dźwięków szumu.
Aplikacje mobilne – Tworzą tło dźwiękowe pomagające pacjentowi skupić się na otoczeniu, a nie na szumach.
Jedną z najskuteczniejszych metod jest terapia TRT (Tinnitus Retraining Therapy), opracowana przez audiologa Pawła Jastreboffa. Polega ona na stosowaniu generatorów szumów, które pomagają mózgowi ignorować niechciane dźwięki. W terapii uczestniczą audiolog, protetyk słuchu oraz psycholog.
Aparaty słuchowe – Szczególnie pomocne u pacjentów z jednoczesnym niedosłuchem. Mogą być połączone z generatorami szumu.
Metody elektrostymulacyjne – Nowoczesne podejścia obejmują:
Stymulację nerwu błędnego – Za pomocą specjalnego urządzenia stymuluje się nerw błędny, co może modulować aktywność mózgu i redukować szumy.
Stymulację nerwu językowego – Elektroda umieszczona na końcówce języka, równolegle z terapią dźwiękową, może wpływać na centralne przetwarzanie dźwięków w mózgu
Fizjoterapia i terapia manualna – Skuteczna w przypadku szumów o podłożu somatosensorycznym, związanych z napięciem mięśniowym, wadami postawy lub problemami ze stawami skroniowo-żuchwowymi
Psychoterapia – Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) pomaga pacjentom kontrolować emocjonalne reakcje na szumy, zmniejszając ich odczuwalność i stres.
Leczenie chirurgiczne – Jest stosowane w przypadku schorzeń, takich jak otoskleroza czy guzy nerwu słuchowego, choć celem operacji nie jest eliminacja szumów, a poprawa funkcji słuchu.
Szumy uszne to objaw, a nie choroba sama w sobie. Ich przyczyny mogą być różnorodne, dlatego kluczowe jest odpowiednie zdiagnozowanie i indywidualne podejście terapeutyczne. Wyspecjalizowane ośrodki oferujące kompleksową terapię, obejmującą zarówno metody medyczne, jak i psychoterapeutyczne, dają największe szanse na poprawę jakości życia pacjentów.
Opracowanie Dorota Tuńska
