Organizm każdego człowieka utrzymuje poziom cukru we krwi na w miarę stałym poziomie w zakresie 70-99 mg/dl na czczo oraz nieprzekraczającym 140 mg/dl po posiłkach. Dzięki utrzymywaniu poziomu cukru we krwi w takich granicach każda komórka ma zapewnioną odpowiednią ilość glukozy do wytworzenia energii niezbędnej do życia. Gdy poziom cukru we krwi spada poniżej tych standardowych wartości i organizm zaczyna się bronić, możemy mówić o hipoglikemii, czyli niedocukrzeniu – zbyt niskim w stosunku do potrzeb poziomie cukru we krwi.
Jak rozpoznać hipoglikemię?
Hipoglikemię, czyli niedocukrzenie, rozpoznasz, gdy stężenie glukozy we krwi będzie poniżej 70 mg/dl, niezależnie od występujących u Ciebie objawów. Kiedy poziom glukozy we krwi spada poniżej 50-45 mg/dl, mogą wystąpić u Ciebie nawet groźne dla zdrowia i życia objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego.
Objawy hipoglikemii mogą też wystąpić przy wyższych poziomach cukrów, w szczególności gdy dochodzi do ich szybkiego obniżenia. Wartości stężenia glukozy powodujące objawy hipoglikemii określa się w sposób indywidualny.
Jakie są przyczyny hipoglikemii?
U osób chorych na cukrzycę można wyróżnić kilka przyczyn hipoglikemii:
1. Błędy w sposobie odżywiania:
- opuszczenie lub zmiana wielkości posiłku,
- zbyt duża przerwa między posiłkami,
- zbyt mała ilość węglowodanów w posiłku.
2. Błędy w insulinoterapii:
- omyłkowe wstrzyknięcie zbyt dużej dawki insuliny,
- nieprawidłowe miejsca wstrzyknięcia insuliny,
- nieodpowiednie wyliczenie dawki insuliny doposiłkowej.
3. Zbyt późne zmniejszenie dawki insuliny po ustaniu czynników, które mogły zwiększać zapotrzebowanie na insulinę:
- wyleczenie infekcji,
- zmniejszenie nadmiernej masy ciała,
- zaprzestanie stosowania leków zwiększających stężenie glukozy we krwi.
4. Intensywne dążenie do uzyskania prawidłowego poziomu cukru we krwi (bardzo ścisła kontrola wyrównania cukrzycy).
5. Niewłaściwe wskazania do intensywnej insulinoterapii.
6. Nieświadome przedawkowanie insuliny:
- nieprawidłowa technika zastrzyku,
- pogorszenie się wzroku,
- brak umiejętności,
- niewłaściwie wymieszana insulina w zawiesinie
7. Zbyt duży wysiłek fizyczny (zmiana aktywności fizycznej) w stosunku do spożytego posiłku lub dawki insuliny.
8. Nieplanowana aktywność fizyczna.
9. Zaburzenia odżywiania na tle psychologicznym.
10. Intensywne odchudzanie.
11. Głodówki.
12. Wyniszczenie organizmu.
13. Zaburzenia wchłaniania (celiakia).
14. Biegunki pokarmowe.
15. Wymioty.
16. Leczenie β-blokerami.
17. Spożywanie alkoholu.
18. Nieregularne przyjmowanie doustnych leków hipoglikemizujących.
19. Infekcje (bezobjawowe).
20. Błędy w początkowej fazie leczenia, np. nieodpowiednia dawka leków doustnych.
21. Zwiększenie wrażliwości na insulinę w niektórych chorobach: niedoczynność kory nadnerczy, niewydolność przedniego płata przysadki, schyłkowa niewydolność nerek, choroby wątroby,
22. Nieświadomość hipoglikemii.
23. Niewydolność nerek.
24. Niewydolność wątroby.
Jakie są objawy hipoglikemii?
Każda osoba będzie nieco inaczej odczuwała hipoglikemię. Warto, rozpoznawać wczesne objawy hipoglikemii, aby odpowiednio szybko podjąć środki zaradcze.
Objawy niedocukrzenia:
- drżenie mięśni,
- uczucie głodu,
- przyspieszona akcja serca – kołatanie serca,
- ziewanie,
- senność,
- ociężałość myślenia,
- zawroty głowy,
- nerwowość,
- obfitepoty,
- osłabienie,
- zaburzenia pamięci,
- nielogiczne zachowanie się,
- agresywność bez powodu,
- zaburzenia widzenia,
- utrata przytomności,
- drgawki,
Jak zapobiegać hipoglikemii?
Podstawowym elementem zapobiegania wystąpienia hipoglikemii jest dokładne przestrzeganie zaleceń terapeutycznych, umiejętne planowanie dnia, trybu życia oraz zajęć.
Wskazówki dla osoby z cukrzycą
– Noś identyfikator (opaska na rękę, bransoletka na rękę, karta ratownicza, karta I.C.E. lub ICE (ang. in case of emergency – w nagłym wypadku)
Karta I.C.E. lub ICE informuje ratowników, do kogo powinni zadzwonić w razie wypadku lub nagłego zdarzenia.
Karta stosowana jest przeważnie w dwóch formach:
– w książce adresowej telefonu komórkowego jako kontakt ICE wpisuje się numer telefonu wybranej osoby. Jeśli takich osób jest kilka, oznacza się je jako ICE 1, ICE 2 itd.,
– na kartoniku wielkości wizytówki wpisuje się imię, nazwisko i numer kontaktowy najbliższych osób (i to jest „karta ICE” – „w razie wypadku”)
Kartę powinieneś nosić cały czas przy sobie, ale nie w portfelu.
– Noś zawsze przy sobie węglowodany proste (glukoza w tabletkach lub glukoza płynna) i dodatkową kanapkę
– Jeżeli chorujesz na cukrzycę typu 1 noś zawsze przy sobie glukagon
– W cukrzycy typu 2 nie poleca się glukagonu do opanowania ciężkiej hipoglikemii, szczególnie u pacjentów leczonych lekami doustnymi, z zachowanym własnym wydzielaniem insuliny
– Glukagon nie działa u pacjentów po spożyciu alkoholu
– Noś zawsze przy sobie glukometr do pomiaru poziomu cukru
– Pamiętaj, że o możliwości wystąpienia u Ciebie hipoglikemii powinna wiedzieć rodzina i osoby z Twojego otoczenia
– Rodzina lub bliska Ci osoba powinna znać typowe objawy niedocukrzenia i umieć na nie reagować
– Jeżeli mieszkasz sam, zadbaj o to, by w Twoim otoczeniu była bliska osoba, która w momencie wystąpienia hipoglikemii, będzie mogła Ci pomóc
– Kiedy wystąpi u Ciebie hipoglikemia, za każdym razem zastanów się, co było przyczyną niedocukrzenia
– Pamiętaj o regularnym badaniu poziom cukru we krwi
– Jeśli posiadasz telefon komórkowy zaprogramuj go tak abyś mógł wezwać pomoc przez naciśnięcie jednego klawisza (większość nowoczesnych telefonów ma taką możliwość.
Zaprogramuj swój telefon tak aby po naciśnięciu i przytrzymaniu np. klawisza 2 wybrał numer alarmowy 112 lub numer kogoś z Twoich bliskich
Podawanie glukagonu przy ciężkiej hipoglikemii występującej u pacjentów z cukrzycą typu 1
Jeżeli wystąpi u Ciebie ciężka hipoglikemia, bliska osoba z Twojego otoczenia powinna podać Ci glukagon, czyli hormon stymulujący wzrost stężenia glukozy we krwi.
Poniżej znajdziesz kilka wskazówek dla bliskiej Ci osoby, która będzie podawała Ci glukagon:
- Podskórnie lub domięśniowo wstrzyknięcie 1 mg glukagonu zwykle zwiększa glikemię w ciągu 8-10 minut.
- Glukagon należy przechowywać zgodnie z zaleceniami producenta.
- Glukagon zawsze powinieneś mieć przy sobie.
Wśród przeciwwskazań do podania glukagonu znajdują się:
- nowotwory złośliwe umiejscowione poza trzustką,
- cukrzyca typu 2 leczona pochodnymi sulfonylomocznika,
- stan po spożyciu alkoholu,
- nadwrażliwość na glukagon lub laktozę,
- guz chromochłonny nadnerczy (phaeochromocytoma).
Kiedy dojdzie do zaburzeń przytomności lub nawet jej utraty, należy:
- chronić chorego przed urazami,
- pilnie wezwać lekarza lub natychmiast przewieźć chorego do szpitala.
Autor: Alicja Szewczyk, Prezes Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii, Specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego.
