Rak płuca pozostaje jednym z najpoważniejszych wyzwań współczesnej onkologii – zarówno w Polsce, jak i na świecie. To wciąż najczęstsza przyczyna zgonów z powodu nowotworów złośliwych, a liczba zachorowań stale rośnie. W Polsce rocznie diagnozuje się około 22 tys. nowych przypadków, a prognozy na 2025 rok przewidują wzrost do 23,5 tys. Mimo funkcjonowania rozbudowanego programu lekowego, obejmującego chemioterapię, terapie ukierunkowane molekularnie oraz immunoterapię, nadal istnieje wiele do zrobienia – zarówno w obszarze diagnostyki, jak i dostępu do innowacyjnych metod leczenia.
Rak płuca – najczęstszy i najgroźniejszy
Rak płuca jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów złośliwych w Polsce i główną przyczyną zgonów onkologicznych zarówno u mężczyzn, jak i kobiet. Około 80% przypadków to niedrobnokomórkowy rak płuca, a aż 76% pacjentów jest diagnozowanych w zaawansowanym stadium choroby. Znaczną część tej grupy stanowią osoby powyżej 65. roku życia, często obciążone innymi chorobami przewlekłymi, takimi jak niewydolność serca, POChP, cukrzyca czy choroby nerek. Osłabienie ogólnego stanu zdrowia oraz wysoka wrażliwość na toksyczność chemioterapii sprawiają, że dla wielu z nich standardowe leczenie jest niedostępne.
Rak płuca – przyczyny
Najważniejszą przyczyną i czynnikiem ryzyka rozwoju raka płuca jest palenie tytoniu. Niestety, choć mówi się o tym bardzo dużo, to właśnie palenie sprawia, że zachorowalność na raka płuc jest aż tak wysoka.
Lekarze dysponują twardymi danymi – aż 90% osób, które zachorowały na raka płuca było lub nadal jest palaczami.
Innymi czynnikami ryzyka, poza paleniem tytoniu, są:
• wiek – większość zachorowań dotyczy osób powyżej 63. roku życia;
• zanieczyszczenie powietrza – smog, wdychanie spalin samochodowych, dymu ze spalania węgla;
• kontakt z azbestem, radonem.
Objawy raka płuca
Niestety rak płuca we wczesnych stadiach rozwoju nie powoduje wyraźnych objawów. Jeśli jest rozpoznany we wczesnej fazie, to zwykle dzieje się to przypadkowo, podczas diagnozowania innych schorzeń. Dopiero zaawansowane stadium nowotworu daje objawy bardziej specyficzne.
Do najczęstszych symptomów rak płuca należą:
• chroniczny kaszel;
• duszności;
• świszczący oddech;
• chrypka;
• odksztuszanie wydzieliny z krwią;
• ból w klatce piersiowej i barkach;
• uczucie ciągłego zmęczenia;
• obrzęk twarzy i szyi.
Zdarza się, że nawet zaawansowany rak płuca nie daje wyraźnych objawów, a dopiero przerzuty na inne organy powodują pojawienie się wyraźnych symptomów zachorowania. Wystąpienie powyższych objawów powinno być powodem do konsultacji ze specjalistą i diagnostyki onkologicznej w kierunku raka płuca.
Rak płuca – leczenie Luka terapeutyczna, którą należy wypełnić
Szczególnej uwagi wymagają pacjenci starsi z zaawansowanym niedrobnokomórkowym rakiem płuca (NDRP), którzy często nie kwalifikują się do standardowej dwulekowej chemioterapii opartej na pochodnych platyny z powodu przeciwwskazań zdrowotnych. Brak refundowanego, skutecznego i bezpiecznego leczenia dla tej grupy przekłada się na pogorszenie rokowania i jakości życia.
Dla pacjentów w starszym wieku najczęściej stosowana jest obecnie jednolekowa chemioterapia, która często wiąże się z działaniami niepożądanymi, obniżającymi jakość życia i pogarszającymi rokowanie. To populacja, która wymaga szczególnej troski ze strony systemu ochrony zdrowia. .
Immunoterapia – szansa dla pacjentów z ograniczonymi możliwościami leczenia
Immunoterapia, od kilku lat obecna w leczeniu NDRP, wykazuje wysoki potencjał u pacjentów, którzy nie mogą otrzymać klasycznej chemioterapii. Jej profil bezpieczeństwa jest korzystniejszy, zwłaszcza w przypadku pacjentów z chorobami współistniejącymi, takimi jak przewlekła niewydolność nerek czy schorzenia sercowo-naczyniowe.
Kwalifikacja starszych pacjentów powinna uwzględniać indywidualne cechy – w tym zespół kruchości czy zaburzenia funkcji poznawczych.
W 2023 roku opublikowano wyniki badania IPSOS, dotyczącego m.in. pacjentów powyżej 70. roku życia, którzy nie mogli otrzymać leczenia platyną. Chorzy leczeni atezolizumabem żyli niemal dwukrotnie dłużej niż ci, którzy otrzymali chemioterapię jednolekową. Obecnie jednak w Polsce atezolizumab – i inne leki z tej grupy – są refundowane tylko w skojarzeniu z chemioterapią, jeśli ekspresja PD-L1 wynosi poniżej 50%. Rozszerzenie wskazań do monoterapii byłoby dużym krokiem w stronę indywidualizacji terapii.
Dodatkową zaletą atezolizumabu jest możliwość podawania go w formie krótkiej iniekcji podskórnej – co jest istotne szczególnie dla osób starszych z trudnym dostępem dożylnym. W Polsce forma podskórna została już objęta refundacją.
Nadzieja na lepsze jutro
Z okazji Światowego Dnia Raka Płuca warto przypomnieć, że sytuacja w Polsce może się poprawić. Programy lekowe są coraz szersze i obejmują nowoczesne terapie dla pacjentów na różnych etapach choroby – od leczenia chirurgicznego po zaawansowane stadium uogólnione. Potrzebna jest jednak lepsza koordynacja procesu diagnostyczno-terapeutycznego i skrócenie ścieżki pacjenta.
Wczesne wykrycie choroby znacznie zwiększa szanse na wyleczenie, dlatego prowadzone są programy przesiewowe z wykorzystaniem niskodawkowej tomografii komputerowej. Wyniki leczenia mogą ulec poprawie, ale trzeba działać szybciej i bardziej systemowo.
Opracowanie na podstawie materiału prasowego.
