Eksperci łączą siły, by opóźnić inicjację alkoholową wśród młodzieży – powstają systemowe rekomendacje
Z inicjatywy Fundacji „To Się Leczy” oraz wybitnych ekspertów – prof. Marcina Wojnara, kierownika Katedry i Kliniki Psychiatrycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, oraz dr Aleksandry Lewandowskiej, Krajowej Konsultant w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży – powołano Grupę Ekspercką ds. Ograniczenia Inicjacji Alkoholowej Nieletnich. Od kilku miesięcy grupa ta opracowuje konkretne rekomendacje systemowe, które mają przyczynić się do skuteczniejszego przeciwdziałania inicjacji alkoholowej wśród młodych osób.
Choć część ekspertów od lat podejmuje ten temat, problem wciąż nie znajduje odpowiedniego odzwierciedlenia w obowiązujących przepisach. Najnowsze dane międzynarodowego badania ESPAD 2024 wskazują na niewielki spadek spożycia alkoholu wśród młodzieży, ale skala zjawiska wciąż jest niepokojąca – aż 73% nastolatków w wieku 15–18 lat miało kontakt z alkoholem, z czego najczęściej sięgają po piwo.
Piwo – furtka do alkoholowego świata młodzieży
Reklamy piwa są wszechobecne, a ich przekaz często normalizuje picie alkoholu, przedstawiając je jako element relaksu i dobrej zabawy. Młodzi ludzie nie tylko mają łatwy dostęp do piwa, ale często po raz pierwszy próbują go… za zgodą rodziców. Aż 78% nieletnich deklaruje, że pierwszy kontakt z alkoholem miało właśnie w takich okolicznościach.
Na Mazowszu, w grupie 15–16-latków, odnotowano wzrost spożycia niemal wszystkich napojów alkoholowych (z wyjątkiem cydru) względem roku 2019. Niepokojący jest również wzrost liczby przypadków upijania się – co jest sygnałem alarmowym o nieskutecznej profilaktyce i braku odpowiedniej edukacji.
Eksperci: to problem systemowy, nie jednostkowy
– Musimy przestać udawać, że to problem, który rozwiąże się sam. Prawie 3/4 polskich nastolatków ma już za sobą kontakt z alkoholem. To nie kwestia pojedynczych wyborów, ale efekt systemowych zaniedbań – mówi Marek Kustosz, prezes Fundacji „To Się Leczy”. – Wspólnie z ekspertami z zakresu medycyny, zdrowia publicznego, medioznawstwa i ekonomii tworzymy rekomendacje, które mogą realnie ograniczyć to zjawisko. Potrzebujemy lepszego prawa, skuteczniejszej edukacji i większej odpowiedzialności – także ze strony dorosłych.
Podobne wnioski płyną z badań Instytutu Człowieka Świadomego (2024), gdzie 8 na 10 nieletnich miało za sobą inicjację alkoholową. Główne przyczyny to przyzwolenie dorosłych, presja rówieśnicza oraz wszechobecna reklama piwa.
Alkohol nie dla dzieci – eksperci apelują o spójność przekazu
– Blisko 70% nieletnich kierowanych przez sądy do leczenia ma diagnozę uzależnienia – najczęściej mieszanego, obejmującego alkohol i inne substancje. Trafiają do nas dzieci już w wieku 12–13 lat. Obecny system jest niewystarczający – ostrzega dr Aleksandra Lewandowska. – Potrzebne są zdecydowane i odważne kroki – zarówno edukacyjne, jak i legislacyjne.
Obowiązujący w Polsce zakaz reklamy alkoholi mocnych nie obejmuje piwa, które wciąż może być promowane w mediach – także w czasie wydarzeń masowych. Tymczasem piwo, podobnie jak wódka czy whisky, zawiera alkohol etylowy, a jego promocja często wprowadza młodych ludzi w błąd, przedstawiając je jako nieszkodliwy napój.
Rodzice, szkoły, państwo – wspólna odpowiedzialność
– Trudno oczekiwać od młodej osoby zrozumienia zagrożeń płynących z alkoholu, jeśli piwo promuje się w czasie transmisji meczu, a rodzice sami kupują dzieciom piwa bezalkoholowe – podkreśla prof. Marcin Wojnar. – Państwo powinno dawać jasny i spójny przekaz: napoje alkoholowe i ich odpowiedniki nie są dla nieletnich.
Eksperci zapowiadają publikację swoich rekomendacji pt. „Jak opóźnić wiek inicjacji alkoholowej nieletnich Polek i Polaków. Edukacja? Zakazy? Regulacje?” w połowie roku. Nad dokumentem pracują specjaliści z psychiatrii, zdrowia publicznego, toksykologii, socjologii i medioznawstwa, m.in.: dr Aleksandra Lewandowska, prof. Marcin Wojnar, prof. Mariusz Gujski, dr Anna Depukat, dr Marek Wiśniewski, mgr Janusz Sierosławski, dr Małgorzata Gałązka-Sobotka, dr Jerzy Gryglewicz, dr hab. Andrzej Silczuk, dr Aleksandra Gralczyk oraz Tomasz Prosiński.
Materiał prasowy
