Borówki zalicza się do polskich superfoods z uwagi na wyjątkowe walory odżywcze i zdrowotne. Swoje właściwości zawdzięczają głównie antocyjanom (w borówce zidentyfikowano 10 znanych antocyjanów). Ponadto są bogate w polifenole, kwasy organiczne, fenolowe, sterole, kwasy tłuszczowe, trójglicerydy i resweratrol. Charakteryzują się wysoką zawartością witaminy C, przez co działają przeciwutleniająco, wpływając na opóźnienie procesów starzenia. Działają przeciwwirusowo, wzmacniają odporność, ale to tylko nieliczne z ich zalet. Lista potencjalnych korzyści zdrowotnych wynikających z regularnego jedzenia borówek jest o wiele dłuższa. Poznaj korzyści dla zdrowia, jakie daje spożywanie borówek.
Borówki składają 84% z wody i blisko 14% z węglowodanów, z niewielkich ilości białka i tłuszczu, wysokiej zawartości błonnika. Poza makroskładnikami, owoce borówki dostarczają wielu witamin i składników mineralnych. Witamina K1, zwana również filochinonem, bierze udział w krzepnięciu krwi ale uczestniczy także w procesach mineralizacji kośćca. Witamina C, zawarta w owocach borówki jest przeciwutleniaczem, ważnym dla zdrowia skóry i funkcji odpornościowych. Porcja borówek dostarcza ważnego, składnika mineralnego jakim jest mangan, niezbędny w procesach metabolicznych aminokwasów, białek lipidów oraz węglowodanów. Ponadto, borówki zawierają również niewielkie ilości witaminy E, witaminy B6 i miedzi.
KORZYŚCI DLA ZDROWIA
Borówki to nie tylko witaminy i składniki mineralne. Przede wszystkim warto docenić zawarte w nich bogactwo związków aktywnych o udowodnionym korzystnym oddziaływaniu na zdrowie.
1. Działają przeciwutleniająco
Borówki mają jeden z najwyższych poziomów przeciwutleniaczy ze wszystkich owoców i warzyw. Przeciwutleniacze, to rodzina polifenoli i flawonoidów, które opóźniają procesy starzenia, gdyż wykazują działanie przeciwwolnorodnikowe, chronią komórki przed działaniem niestabilnych cząsteczek, które mogą uszkadzać struktury komórkowe w tym nici DNA. Wolne rodniki przyspieszają procesy starzenia i degeneracji oraz są inicjatorami procesów nowotworowych.
Dowiedziono, że jedna z grup flawonoidów – antocyjany, nadające borówkom ich charakterystyczny kolor, są odpowiedzialne za zmniejszanie ryzyka rozwoju chorób serca.
Kolejna z grupy flawonowi, kwercetyna, wykazuje działanie obniżające ciśnienie tętnicze krwi oraz ochronne na układ sercowo-naczyniowy. Mirycetyna,flawonoid występujący poza borówkami także w winogronach czy orzechach włoskich, ma potwierdzone naukowo działanie przeciwnowotworowe oraz przeciwcukrzycowe. Zawierają też mało znaną delfinidynę o działaniu przeciwzapalnym. Ponieważ większość tych aktywnych związków spełnia funkcję barwników roślinnych, najwyższe ich stężenie notowane jest w skórce borówek.
2. Korzystnie wpływają na pracę mózgu
Odgrywają istotną rolę w zapobieganiu i terapii różnych chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona i inne dysfunkcje neuronów (np. związane z wiekiem zaniki pamięci), dzięki dużej różnorodności związków bioaktywnych. Spożywanie borówek niweluje skutki stresu oksydacyjnego, odpowiedzialnego za szybsze starzenie się wszystkich komórek, w tym także mózgowych, a tym samym pogarszającą jego funkcjonowanie. Spowolnienie starzenia się neuronów przez związki przeciwutleniające obecne w borówkach, sprzyja poprawie sygnalizacji komórkowej. Badania osób starszych wykazało, że borówki oraz truskawki w znaczący sposób przyczyniały się do opóźnienia umysłowego procesu starzenia się.
W badaniach na modelu zwierzęcym zaobserwowano, ze regularna podaż borówek w diecie korzystnie wpływa na funkcje obszarów płata czołowego mózgu, obszaru odpowiedzialnego za inteligencję i zdolność abstrakcyjnego myślenia.
3 Ochronnie na struktury DNA
Eksperci Harvarda wskazują, że składniki przeciwutleniające i przeciwzapalne występujące w dużych ilościach w borówkach pomagają chronić nasz organizm przed rozwojem niektórych nowotworów i chorób jelit. Substancje czynne zawarte w owocach borówki zmniejszają rozmiar uszkodzeń nici DNA. Powstałe nieprawidłowości w DNA przyspieszają procesy starzenia się i sprzyjają wejściu komórek na drogę nowotworową. Borówki są owocami bogatymi w przeciwutleniacze, które mogą neutralizować niektóre wolne rodniki, które uszkadzają struktury DNA. Zmniejszenie uszkodzeń DNA korzystnie wpływa na spowolnienie procesów starzenia oraz działa przeciwnowotworowo.
4. Profilaktyka chorób układu krążenia- działanie przeciwmiażdżycowe
Negatywny wpływ na stan zdrowia ma także utlenienie „złego” cholesterolu LDL. Następstwem utleniania „złego” cholesterolu LDL jest wzrost ryzyka rozwoju chorób układu sercowo- naczyniowego. Przeciwutleniacze obecne w owocach borówki przeciwdziałają nadmiernemu utlenianiu LDL cholesterolu, co przyczynia się do ochrony układu krwionośnego przed zmianami miażdżycowymi i ich konsekwencjami zdrowotnymi.
Badania kliniczne, potwierdzają dobroczynny wpływ borówek na kondycję mięśnia sercowego. Spożywanie 75 gramów borówek dziennie znacznie zmniejszyło utlenianie „złego” cholesterolu LDL.
Regularna konsumpcja borówek sprzyja lepszej kontroli wartości ciśnienia tętniczego krwi, które jest czynnikiem ryzyka chorób serca. Zapobiega zawałom serca, będących główną przyczyną zgonów na świecie Jedzenie jednej szklanki borówek dziennie (w badaniu w postaci liofilizatu) niwelowało szkodliwe skutki spożywania tłustego i kalorycznego jedzenia. W związku z tym spożywanie bogatych w antocyjany borówek zdaniem badaczy może zmniejszyć szkodliwe działanie kardiometaboliczne posiłków o dużej zawartości energii.
5. Działają przeciwcukrzycowo
Niski indeks glikemiczny sprawia, że owoce te są przyjazne dla osób chorujących na cukrzycę a ich spożycie nie powoduje gwałtownego wzrostu glikemii. Zawarte w owocach borówki antocyjany mogą mieć działanie przeciwcukrzycowe i mają korzystny wpływ na wrażliwość tkanek na insulinę i metabolizm glukozy. Działanie to obserwowane jest zarówno dla soku borówkowego jak i ekstraktu z tych owoców.
Jedna ich filiżanka (150 g) zawiera około 15 gramów cukru, co odpowiada jego zawartości w niewielkim jabłku lub dużej pomarańczy. W badaniu na niewielkiej, 32 osobowej grupie osób z insulinoopornością, wykazano, że u tych, spożywających codziennie dwa koktajle borówkowe, znacznej poprawie uległa wrażliwość tkanek na działanie insuliny. Poprawa wrażliwości na insulinę powoduje obniżenie ryzyka powstania zespołu metabolicznego i cukrzycy typu 2, które są obecnie dwoma największymi problemami zdrowotnymi na świecie.
6. Przeciwdziałają infekcjom dróg moczowych
Podobnie jak żurawina, również owoce borówki amerykańskiej zawierają związki bioaktywne (związki podobne do garbników – proantocyjanidynami), które hamują zdolność Escherichia coli do przylegania do ścian pęcherza. Dzięki temu możliwe jest usunięcie bakterii przy wydaleniu moczu.
7. Zapobiegają wirusowym chorobom przenoszonym przez żywność
Proantocyjanidyny (B-PAC) z borówki spełniają funkcję terapeutyczne poprzez zapobieganie wirusowym chorobom przenoszonym przez żywność, które są uznawane na całym świecie za zagrożenie dla zdrowia publicznego. Badania przeprowadzone w warunkach in vitro przy użyciu modelowych pokarmów (sok jabłkowy i 2% mleko) i symulowanych warunków żołądkowych. Testowane wirusy (hodowany ludzki substytut norowirusa (kaliciwirus kotów; FCV-F9 i mysi norowirus) ; MNV-1) zostały zredukowane do niewykrywalnego poziomu w ciągu 15 minut za pomocą proantocyjanidyny z borówki (B-PAC) (1, 2 i 5 mg / ml) w soku jabłkowym (pH 3,6). Jednak aktywność przeciwwirusowa B-PAC była zmniejszona w mleku, w zależności od wirusa. W symulowanym płynie jelitowym B-PAC obniżył miana badanych wirusów do niewykrywalnych poziomów w ciągu 30 minut
8. Usprawniają pracę jelit
Naukowcy koreańscy wykazali zapobiegawcze i terapeutyczne działanie wyciągu z owoców borówki amerykańskiej przeciwko wrzodziejącemu zapaleniu jelita grubego poprzez regulację przeciwutleniaczy i mediatorów zapalnych. Ekstrakt z borówki spowodował znaczne obniżenie wskaźnika aktywności choroby i poprawił wynik makroskopowy i histologiczny okrężnicy w porównaniu z grupą z zapaleniem jelita grubego. W innych badaniach wykazano zdolność soku z jagód i proantocyjanidyny (B-PAC) z borówki do zmniejszania mian AiV (nowo powstały ludzki wirus jelitowy) w celu potencjalnego zapobiegania chorobom wywołanym przez AiV, który powoduje zapalenia żołądka i jelit.
W kolejnych pracach udowodniono działania przeciwwirusowe soku jagodowego przeciwko zakaźności wirusa zapalenia wątroby typu A (HAV) i substytutu ludzkiego norowirusa (kalici wirus kotów (FCV-F9) i mysiego norowirusa (MNV-1)
Podsumowanie
Borówki słusznie zapracowały na miano superowocu. Są nieocenione w prewencji czynników ryzyka prowadzących do chorób cywilizacyjnych, takich jak miażdżyca, cukrzyca, otyłość czy zespół metaboliczny. Spowalniają procesy starzenia komórek, w tym mózgowych, działają przeciwwolnorodnikowo i ochronnie na struktury DNA. Są produktem niskoenergetycznym, o wysokiej gęstości odżywczej, bogatym w aktywne związki roślinne o działaniu prozdrowotnym.
Są smaczne, doskonałe do spożycia na surowo. Poza sezonem są dostępne w postaci owoców mrożonych, liofilizowanych, w postaci soków, dżemów i przecierów.
Źródło: Dietetycy.org
Jadwiga Górnicka – Acai, Goi, borówka, trzy cudowne jagody.Giuseppe Maffeis, wydawnictwo: AWM Agencja Wydawnicza 2015
