Wykorzystanie morwy białej (Morus alba) w profilaktyce cukrzycy typu II
Cukrzyca to schorzenie metaboliczne, które cechuje się podniesionym poziomem glukozy we krwi (hiperglikemią), powstałym w wyniku zakłóceń wydzielania i/lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia prowadzi do zaburzeń pracy i niewydolności narządów wewnętrznych – przede wszystkim nerek, nerwów obwodowych, serca i naczyń krwionośnych oraz oczu.
Liczba osób z cukrzycą rośnie od wielu lat, a wzrost ten jest spowodowany wieloma czynnikami m.in. otyłością, błędami żywieniowymi (dieta bogata w cukry proste i tłuszcze zwierzęce) oraz niską aktywnością fizyczną.
Szacuje się, że częstość występowania cukrzycy w Polsce wynosi między 7% a 9%, co stanowi ponad 3 mln osób (w tym około 750 tys. nie jest świadomych występowania choroby). W grupie osób po 60 roku życia co czwarta osoba choruje na cukrzycę, a wśród osób powyżej 80 roku życia, chorobę tą stwierdza się u połowy badanych. Niepokojący jest fakt, że osób ze stanem przedcukrzycowym jest 2–4 krotnie więcej, niż pacjentów z cukrzycą. Przewiduje się, że w roku 2025 osób z cukrzycą może być o 122% więcej!
Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego podstawą terapii, zarówno cukrzycy typu II, jak i stanu przedcukrzycowego, jest modyfikacja stylu życia polegająca na zmianie diety i redukcji masy ciała połączonej ze wzrostem aktywności fizycznej. U osób, u których działania te nie przyniosą skutecznego wyrównania glikemii, wprowadza się farmakoterapię. Z kolei, u osób ze stanem przedcukrzycowym można wdrożyć dodatkowo działanie prewencyjne z zastosowaniem naturalnych preparatów o udowodnionym działaniu regulującym gospodarkę węglowodanową organizmu Preparaty z morwy białej (Morus alba) stanowią obiecującą perspektywę terapii dla pacjentów ze stanem przedcukrzycowym.
Właściwości lecznicze morwy znane są od stuleci. Już w starożytnych Chinach stosowano ją w chorobach górnych dróg oddechowych, oczu, pasożytniczych czy jako wsparcie w obniżaniu poziomu glukozy i cholesterolu we krwi.
Właściwości prozdrowotne morwy białej związane są z obecnością związków aktywnych biologicznie. W badaniach wykazano, że suche liście zawierają: białko (15,31-30,91%), błonnik pokarmowy (27,6-43,6%), kwas askorbinowy (100-200 mg/100 g), beta-karoten (8,44-13,13 mg/100 g), szczawiany (183 mg/100 g), fityniany (156 mg/100 g), kwas taninowy (0,13-0,36%)iskładniki mineralne takie jak: żelazo, cynk, wapń, fosfor oraz magnez. Liście morwy stanowią również źródło polifenoli, głównie flawonoidów (kwercetyny, rutyny, kemferolu, astragaliny). W liściach morwy białej zidentyfikowano 18 polihydroksyalkaloidów, z których największą rolę odgrywa 1-dezoksynorimycyna (DNJ) [3].
Wysoka zawartość 1-DNJ sprawia, że morwa biała jest skutecznym środkiem wspomagającym terapię w stanie przedcukrzycowym. Związki pozyskiwane z morwy oddziałują na organizm poprzez hamowanie aktywności enzymów zaangażowanych w metabolizm cukrów – α-glukozydaz, w tym amylazy, sacharazy, maltazy, izomaltazy, laktazy i trahalazy. Enzymy te odpowiadają za przemiany cukrów złożonych do glukozy w jelicie cienkim. Zmniejszenie aktywnościtych enzymów spowalnia proces wchłaniania glukozy ograniczając hiperglikemię występującą po posiłku. DNJ jako naturalny inhibitor, nie wywołuje u pacjentów efektów ubocznych takich jak: senność, wzdęcia czy biegunki (w przeciwieństwie do swoich syntetycznych odpowiedników).
Badania na zwierzętach wskazują, że ekstrakt alkoholowy z kory korzeni morwy podawany przez okres 10 dni szczurom z cukrzycą indukowaną przyczynia się do obniżenia poziomu glukozy nawet o 59% oraz wzrostu poziomu insuliny o 44%, w porównaniu z grupą kontrolną[3]. Badania z udziałem ludzi potwierdziły właściwości hipoglikemiczne wyciągu z morwy białej uosób z cukrzycą typu II. Moudra i wsp. wykazali, że wyciąg tenistotnie obniża poziom glukozy we krwi po 2 godzinach od podania sacharozy u pacjentów z cukrzycą typu II, w porównaniu do osób zdrowych [4]. Z kolei Asai i wsp. [9] wykazali, że długotrwałe przyjmowanie ekstraktu z liści morwy standaryzowanego na zawartość 1-DNJ (6 mg) może poprawić kontrolę glikemii poposiłkowej u osób z upośledzonym metabolizmem glukozy. Podobnie Kimura i wsp. potwierdzili, że proszek z liści morwy białej wzbogacony o DNJ (12 i 18 mg) istotnie zmniejsza poziom glukozy we krwi oraz hamuje poposiłkowe wydzielanie insuliny [5].
Obecnie na rynku dostępnych jest wiele preparatów z morwy białej, a do najczęściej spotykanych należą: herbaty z liści morwy oraz suplementy diety na bazie wyciągów i ekstraktów z liści [6, 7].
Podsumowując, wyciąg z morwy białej, obok modyfikacji stylu życia, może wspomagać kontrolę glikemii u pacjentów ze stanem przedcukrzycowym i tym samym stanowić narzędzie profilaktyki cukrzycy typu 2 oraz chronić przed jej powikłaniami [8]. Mechanizm działania hipoglikemicznego morwy białej jest wielokierunkowy i związany jest głównie z obecnością 1-DNJ. Gwarancja obecności 1-DNJ w preparatach morwy białej zapewniona jest jedynie przy stosowaniu przez producentów surowców ze standaryzacją.
GLIKOSTOP suplement diety przeznaczony dla osób, dbających o zachowanie prawidłowego poziomu cukru w organizmie.
Autor: Katarzyna Marcinek
Bibliografia:
1. Czupryniak L., Strojek K., Diabetologia 2016; (2):11-13.
2. Jagielski A.K., Piesiewicz A., Cukrzyca wyzwaniem dla medycyny XXI wieku — wnioski z badań klinicznych i biochemicznych. Postępy Biochemii 57 (2) 2011.
3. Grześkowiak J., Łochyńska M., Związki biologicznie aktywne morwy białej (Morus alba L.) i ich działanie lecznicze.
4. Mudra M, Ercan-Fang N, Zhong L iwsp. Influence of mulberry leaf extract on the blood glucose and breath hydrogen response to ingestion of 75 g sucrose by type 2 diabetic and control subjects. Diabetes Care 2007;30(5):1272-4.
5. Kimura T, Nakagawa K, Kubota H i wsp. Food-grade mulberry powder enriched with 1-deoxynojirimycin suppresses the elevation of postprandial blood glucose in humans. J Agric Food Chem 2007;55(14):5869-74.
6. Łochyńska M, Oleszak G. Multipurpose white mulberry (6. Morus alba L.). [In:] Zaikov GE, Pudel DP, Spychalski G (eds.). Renewable Resources and Biotechnology for Material Applications. Nova Publishers, New York 2011; 59-65.
7. Pelc J. Morwa biała – pieniądze, jedwab, zdrowie. Panacea 19. 2014; 3(48):26-7.
8. Gnalicka A., Jabłecka A., The place of Morus alba in the contemporarypharmacotherapy for type II diabetes – review. FarmacjaWspółczesna 2013; 6: 196-201.
9. Asai A, Nakagawa K, Higuchi O iwsp.: Effect of mulberry leaf extract with enriched 1‐deoxynojirimycin content on postprandial glycemic control in subjects with impaired glucose metabolism. J Diabetes Investig. 2011 Aug 2; 2(4): 318–323.
