Migotanie przedsionków (AFib) to powszechna arytmia nadkomorowa, stanowiąca szybką, nieskoordynowaną aktywność przedsionków, prowadzącą do utraty efektywności ich skurczu. Impulsy elektryczne powstają w różnych miejscach w przedsionku serca – tworzy się chaos elektryczny, w wyniku którego nie dochodzi do skurczu przedsionków, a jedynie do ich drżenia, „migotania”. Trzy wybitne postaci medycyny, dr hab. med. Piotr Lodziński, dr hab. med. Radosław Kiedrowicz oraz dr med. Bartłomiej Bińkowski, kardiolodzy elektrofizjolodzy, eksperci Sekcji Rytmu Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, koordynatorzy merytoryczni inicjatywy szkoleniowej „EP in the pocket”, podkreślają kluczowe trendy w postępowaniu z migotaniem przedsionków.
Problem Powszechny
Migotanie przedsionków dotyka około 2% populacji ogólnej, a częstość jego występowania rośnie wraz z wiekiem. Zaskakująco, badania wskazują, że nawet 23% osób powyżej 65. roku życia może być dotkniętych tą arytmia. Co istotne, wiele przypadków pozostaje bezobjawowych lub skąpoobjawowych, co utrudnia wczesne rozpoznanie.
Dr hab. med. Piotr Lodziński zauważa, że groźba polega na tym, że pierwszym objawem migotania przedsionków może być udar mózgu, co podkreśla potrzebę skutecznego rozpoznawania i leczenia tej arytmii.
Zróżnicowany Problem Kliniczny
Migotanie przedsionków to zbiorcze określenie różnych mechanizmów elektrofizjologicznych o niekiedy bardzo zróżnicowanym podłożu. Pod jednym kodem Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10: I48 „migotanie i trzepotanie przedsionków” może występować zarówno jedno, samodzielnie występujące schorzenie lub też objawy albo następstwa innych problemów klinicznych, związanych z rozmaitymi schorzeniami, w tym z chorobami układu sercowo-naczyniowego, wadami zastawkowymi, nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą, bezdechem sennym, otyłością, niewydolnością serca czy chorobami układowymi.
Dr n. med. Bartłomiej Bińkowski zaznacza, że migotanie przedsionków to problem interdyscyplinarny, wymagający współpracy kardiolodzy, lekarzy rodzinni, interniści, lekarzy medycyny ratunkowej i neurolodzy.
Interdyscyplinarny
Diagnostyka migotania przedsionków jest kluczowa i opiera się na zapisie arytmii w EKG trwającym co najmniej 30 sekund. Postawienie diagnozy często wymaga interdyscyplinarnej współpracy różnych specjalistów. Do rozpoznania migotania przedsionków konieczny jest zapis arytmii w EKG. Umownie musi to być epizod trwający ≥30 s. Rozpoznanie jest najczęściej stawiane w placówce medycznej. Zazwyczaj pacjent z powodu objawów arytmii (uczucia „kołatania serca”, nietolerancji wysiłku, duszności wysiłkowej) zgłasza się do poradni lekarza rodzinnego, szpitalnego oddziału ratunkowego, izby przyjęć szpitala lub wzywa zespół ratownictwa medycznego (rzadziej zgłasza się do poradni kardiologicznej). Gdy objawy kliniczne sugerują występowanie migotania przedsionków, ale nie udaje się zarejestrować arytmii w zapisie EKG z uwagi na jej krótkotrwały, napadowy charakter, pacjenci kierowani są przez lekarzy innych specjalności do poradni kardiologicznej. Wówczas konieczna może być długotrwała rejestracja EKG (trwająca nawet do kilku dni) realizowana za pomocą Holtera EKG, urządzeń wszczepialnych lub samoobserwacji prowadzonej przy wsparciu algorytmów smartwatcha. Reasumując, migotanie przedsionków rozpoznaje lekarz dysponujący zapisem EKG arytmii danego pacjenta, niekoniecznie kardiolog .
Następnie, po rozpoznaniu, konieczne jest wykluczenie odwracalnych przyczyn arytmii. Wdraża się również zintegrowaną ścieżkę leczenia migotania przedsionków, obejmującą prewencję udaru mózgu, kontrolę objawów, oraz diagnostykę i leczenie chorób towarzyszących.
Personalizacja Terapii
Specjaliści podkreślają konieczność personalizacji terapii, dostosowanej do indywidualnych potrzeb pacjenta. Długoterminowe cele terapeutyczne zależą od tego, czy migotanie przedsionków występuje w izolacji, czy towarzyszy mu inne schorzenia. Z pacjentem z otyłością trzeba pracować nad redukcją masy ciała; zmianą sposobu żywienia, zwiększeniem aktywności ruchowej. U osób używających wyrobów tytoniowych skupimy się na walce z tym problemem. Niezwykle istotna jest skuteczna terapia współistniejących chorób przewlekłych. Celem będzie więc proaktywne i spersonalizowane postępowanie optymalizujące warunki leczenia, zwiększające jego skuteczność.
Zadanie Dla Zespołu
Specjaliści zaznaczają, że terapia migotania przedsionków to, jak wspomniano, proces złożony, i bywa, że wieloetapowy. Zdaniem ekspertów istotna jest więc właściwa edukacja wszystkich stron zaangażowanych w proces leczenia i prowadzenia pacjenta z migotaniem przedsionków.
Postępowanie z pacjentami z migotaniem przedsionków, zwłaszcza gdy towarzyszą im inne schorzenia, wymaga skoordynowanej współpracy wielodyscyplinarnego zespołu. Współpraca dietetyków, chirurgów otyłości, endokrynologów czy pulmonologów jest kluczowa.
Dr hab. med. Radosław Kiedrowicz podkreśla, że pacjent powinien aktywnie uczestniczyć w planowaniu procesu leczenia, a edukacja wszystkich zaangażowanych stron jest niezbędna.
Podsumowując, migotanie przedsionków to nie tylko kliniczne wyzwanie, ale także szansa na interdyscyplinarną współpracę, personalizację terapii i określenie długoterminowych celów, prowadzących do poprawy jakości życia pacjenta.
Materiał prasowy
