Soplówka jeżowata, znana również jako lwia grzywa (Hericium erinaceus), to niepozorny grzyb o wyglądzie przypominającym kaskadę białych, soplowatych kolców. W Azji, gdzie jest ceniona od wieków w tradycyjnej medycynie chińskiej i japońskiej, traktowana jest jako eliksir na długie życie i klarowność umysłu. Dziś nauka potwierdza jej obiecujące właściwości terapeutyczne, od wsparcia zdrowia mózgu po ochronę układu trawiennego. W tym artykule przyjrzymy się, dlaczego soplówka jeżowata zyskuje popularność jako naturalny suplement zdrowotny – i co mówią o niej badania.
Co kryje w sobie soplówka jeżowata?
W naturze grzyb ten spotykamy w Azji, Ameryce Północnej i w Europie. W Polsce jest rzadki i znajduje się pod ścisłą ochroną. Lwia grzywa rośnie na pniach drzew liściastych, takich jak buk czy dąb, i obfituje w bioaktywne związki – przede wszystkim hericenony i erinacyny. To one stymulują produkcję czynnika wzrostu nerwów (NGF), kluczowego dla regeneracji komórek mózgowych.
Soplówka zawiera także polisacharydy, terpenoidy i antyoksydanty, które działają przeciwzapalnie oraz wspierają odporność. Występuje w wielu formach – jako świeży grzyb, proszek, kapsułki czy ekstrakty. Eksperci zalecają wybór produktów z certyfikowanych źródeł, by uniknąć zanieczyszczeń i uzyskać najwyższą skuteczność.
W ostatnich latach soplówka zyskała ogromne zainteresowanie naukowców na całym świecie ze względu na swoje możliwe działanie neuroprotekcyjne (ochronne dla neuronów), przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Warto jednak rozróżnić właściwości przypisywane owocnikowi grzyba (czyli temu, co widzimy) od tych pochodzących z ekstraktów lub grzybni, o czym będzie mowa poniżej.
Skład chemiczny i właściwości biologiczne
Soplówka jeżowata jest bogatym źródłem bioaktywnych związków, które wpływają korzystnie na zdrowie. Do najważniejszych należą:
• hericenony i erinacyny – wspierają rozwój i regenerację komórek nerwowych,
• polisacharydy, głównie β-(1,3)/(1,6)-glukany – wzmacniają odporność i wspierają zdrowie jelit,
• Terpenoidy i związki przeciwutleniające – chronią komórki przed stresem oksydacyjnym,
• Aminokwasy i mikroelementy, takie jak selen, cynk, żelazo, german czy potas-– wspomagają metabolizm i ochronę komórek.
Dzięki tym substancjom soplówka może wpływać na poprawę funkcji poznawczych, nastroju, odporności i ogólnej kondycji organizmu.
Wsparcie dla mózgu: strażnik pamięci i koncentracji
Jednym z najlepiej poznanych efektów działania soplówki jest jej wpływ na układ nerwowy. Związki zawarte w tym grzybie pobudzają produkcję czynnika wzrostu nerwów (NGF – Nerve Growth Factor). NGF to białko, które odpowiada za rozwój, regenerację i prawidłowe funkcjonowanie neuronów.
Odkrycie NGF zostało nagrodzone Nagrodą Nobla w 1986 roku (Rita Levi-Montalcini i Stanley Cohen). Dzięki temu wiemy, że substancje stymulujące NGF, takie jak hericenony, mogą pomagać w regeneracji połączeń nerwowych i wspierać plastyczność mózgu.
Co mówią badania?
Badania wskazują, że soplówka może łagodzić objawy depresji, lęku i zaburzeń poznawczych, a także wspierać pamięć i koncentrację. U osób starszych może pomagać w spowolnieniu procesów neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, Parkinsona czy stwardnienie rozsiane.
W badaniu z 2020 roku u pacjentów z łagodną postacią choroby Alzheimera, suplementacja 1 g soplówki dziennie przez 49 tygodni poprawiła wyniki testów poznawczych w porównaniu z placebo.
Modele zwierzęce wykazały, że ekstrakt redukował blaszki amyloidowe – kluczowy czynnik rozwoju Alzheimera – o nawet 40%, a także wspierał regenerację neuronów po urazach.
W modelach udaru mózgu soplówka zmniejszała objętość zawału o 22–44%, hamując stan zapalny i wspierając wydzielanie NGF.
Naturalny sojusznik w walce z depresją i lękiem
Soplówka może również wspierać zdrowie psychiczne. Badania wskazują, że grzyb ten pomaga regulować neuroprzekaźniki i zmniejszać stan zapalny, co przekłada się na poprawę nastroju.
Związki takie jak amycenone obniżają poziom cytokin prozapalnych (TNF-α, IL-6) i zwiększają stężenie BDNF – czynnika neuroplastyczności odpowiedzialnego za dobre samopoczucie.
W badaniu z 2010 roku kobiety w okresie menopauzy, które przez miesiąc spożywały ciasteczka z dodatkiem soplówki, zgłaszały mniejsze napięcie, drażliwość i lęk.
W badaniu z 2019 roku u osób z nadwagą 1200 mg ekstraktu dziennie przez 8 tygodni łagodziło objawy depresji i lęku, jednocześnie zwiększając poziom pro-BDNF we krwi.
Mechanizm działania obejmuje również przywracanie równowagi serotoniny, dopaminy i noradrenaliny w hipokampie – strukturze mózgu odpowiedzialnej za emocje i pamięć.
Ochrona jelit i serca: od trawienia po metabolizm
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej soplówka od wieków była stosowana w leczeniu dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Dziś badania potwierdzają, że ekstrakty z tego grzyba:
• chronią błonę śluzową żołądka i jelit,
• pomagają w gojeniu wrzodów i stanów zapalnych,
• łagodzą niestrawność i uczucie ciężkości,
• wspierają regenerację komórek nabłonka przewodu pokarmowego.
Dzięki działaniu przeciwzapalnemu i antybakteryjnemu soplówka wspomaga również prawidłową mikroflorę jelitową, co wpływa pozytywnie na odporność i ogólne samopoczucie.
W modelach zwierzęcych soplówka okazała się skuteczniejsza niż leki hamujące wydzielanie kwasu żołądkowego – bez skutków ubocznych.
Dla układu sercowo-naczyniowego soplówka przynosi dodatkowe korzyści: pomaga regulować ciśnienie tętnicze, obniża poziom triglicerydów i cholesterolu, zapobiega utlenianiu lipidów, co czyni ją cennym elementem profilaktyki chorób cywilizacyjnych.
Przy diecie wysokotłuszczowej może zmniejszać przyrost masy ciała m.in. poprzez hamowanie aktywności lipazy trzustkowej (co ogranicza wchłanianie tłuszczów) i zwiększenie wydalania tłuszczu.
W przypadku cukrzycy blokuje enzymy trawiące węglowodany, stabilizując poziom glukozy we krwi już w niskich dawkach (2,7 mg/kg masy ciała).
Naturalna tarcza przeciw nowotworom i starzeniu
Polisacharydy i inne związki z soplówki wykazują w badaniach działanie przeciwnowotworowe. W testach laboratoryjnych (in vitro i in vivo) wykazano, że ekstrakty z tego grzyba mogą hamować wzrost komórek raka żołądka, wątroby, jelita grubego i piersi oraz hamują metastazy – w jednym z badań nawet o 69%. Mechanizm ten związany jest z indukcją apoptozy (czyli programowanej śmierci komórek nowotworowych) oraz wzmocnieniem odporności organizmu.
Jako silny antyoksydant soplówka neutralizuje wolne rodniki i zmniejsza stres oksydacyjny, który towarzyszy chorobom zapalnym i otyłości.
Dodatkowo wzmacnia odporność poprzez aktywację komórek jelitowych – w modelach infekcji salmonellą zwiększała przeżywalność zwierząt nawet czterokrotnie
Ekstrakcja i zastosowanie
Aby wydobyć aktywne substancje z soplówki, stosuje się różne metody ekstrakcji:
• ekstrakcja wodna – pozwala uzyskać polisacharydy,
• ekstrakcja wodno-alkoholowa – umożliwia pozyskanie szerszego zakresu związków,
• ekstrakcja nadkrytycznym CO₂ – nowoczesna, skuteczna i ekologiczna metoda.
Uzyskane ekstrakty trafiają do suplementów diety w postaci proszków, kapsułek lub płynnych koncentratów.
Fakty i mity na rynku suplementów z soplówki
Na rynku suplementów można znaleźć wiele produktów zawierających soplówkę, jednak nie wszystkie są wartościowe. Warto znać kilka zasad, by nie dać się oszukać:
• MIT: Produkt z wysoką zawartością polisacharydów działa na mózg.
→ To nieprawda. Polisacharydy (β-glukany) działają głównie na układ odpornościowy i jelita, a nie bezpośrednio na mózg.
• FAKT: Działanie neuroprotekcyjne zapewniają hericenony – związki występujące w owocniku soplówki. Aby uzyskać efekt, potrzebny jest ekstrakt standaryzowany na zawartość hericenonów, a nie zwykły proszek.
• MIT: Suplement zawiera erinacyny.
→ Erinacyny występują wyłącznie w grzybni, która nie jest dopuszczona do spożycia w Europie.
WAŻNE: Przed zakupem suplementu warto poprosić o certyfikat analizy potwierdzający obecność hericenonów. Jeśli producent lub dystrybutor nie może go przedstawić – lepiej zrezygnować z zakupu.
• ATEST GRZYBOZNAWCY: Każdy produkt zawierający grzyby powinien mieć atest grzyboznawcy, który potwierdza zgodność gatunkową i bezpieczeństwo spożycia. Tanie produkty z Chin często takiego atestu nie posiadają, co stanowi ryzyko dla konsumenta.
Obecnie jedyną znaną firmą produkującą ekstrakt z owocnika soplówki jeżowatej standaryzowany na zawartość hericenonów, hericenów i ergosterolu jest Instytut Urządzeń Ekstrakcyjnych sp. z o.o., który wprowadza swoje produkty na rynek pod marką ExtractHome.
Jak stosować soplówkę jeżowatą?
Soplówka jest uznawana za bezpieczną, a badania wykazały, że nawet wysokie dawki (do 2,3 g/kg masy ciała) są dobrze tolerowane.
Zalecane dawkowanie:
dla wsparcia poznawczego: 1–3 g dziennie,
dla poprawy nastroju: ok. 1,2 g dziennie przez 8 tygodni.
Najwygodniejsze formy to kapsułki, ekstrakty lub napary.
Podsumowanie
Soplówka jeżowata to jeden z najciekawszych grzybów leczniczych naszych czasów. Zawiera unikalne substancje wspierające pracę mózgu, układ odpornościowy, trawienie oraz ochronę komórek przed stresem oksydacyjnym. Jej regularne stosowanie – w formie bezpiecznych, standaryzowanych ekstraktów – może wspierać profilaktykę chorób neurodegeneracyjnych i metabolicznych. Połączenie tradycji Wschodu z osiągnięciami współczesnej nauki sprawia, że soplówka jeżowata zyskuje miano jednego z najcenniejszych grzybów medycznych XXI wieku.
Jeśli szukasz naturalnego sposobu na poprawę koncentracji, pamięci, nastroju i odporności zajrzyj tu: https://extracthome.pl/ wpisując kod rabatowy DoZdrowia, zyskujesz 10% zniżki.
Autor: Piotr Pałucki
Bibliografia
- Thongbai, B., Rapior, S., Hyde, K.D. et al. Hericium erinaceus, an amazing medicinal mushroom. Mycol Progress 14, 91 (2015).
- Spelman, K., Sutherland, E., Bagade, A. (2017). Neurological Activity of Lion’s Mane (Hericium erinaceus). Journal of Restorative Medicine, 6, 19–26.
- Levi-Montalcini, R., Angeletti, P.U. (1968). Nerve Growth Factor. Physiological Reviews, 48(3), 534–569.
- Parada, M., Rodríguez-Blanco, A., Fernández de Ana Magán, F., Domínguez, H. (2015). Sequential extraction of Hericium erinaceus using green solvents. LWT – Food Science and Technology, 64(1), 397–404.
