Na wczesnym etapie nie boli i nie daje żadnych objawów. W naszym kraju jest przyczyną 33 zgonów dziennie. Rozwija się najczęściej u osób po 50. roku życia, ale także obciążonych genetycznie, stosujących nieprawidłowo zbilansowaną dietę i podejmujących niską aktywność fizyczną, palących papierosy i nadużywających alkoholu. W Polsce co roku diagnozowanych jest 19 tysięcy nowych przypadków zachorowań. Rak jelita grubego − drugi, pod względem częstotliwości występowania w Polsce, nowotwór złośliwy u kobiet i trzeci u mężczyzn.
Liczba zachorowań na raka jelita grubego stale wzrasta. Jak wynika z danych Krajowego Rejestru Nowotworów w przyszłości tendencja będzie zwyżkowa – już za 10 lat na raka jelita grubego w Polsce zachoruje ponad 28 tys. osób rocznie. Kolonoskopia, która jest jednym z najlepszych osiągnięć medycyny, a z której – z różnych przyczyn – w profilaktyce nowotworu niewiele osób korzysta, może być remedium na te zatrważające statystyki. Wystarczy przekonać do tego badania Polaków, a to niestety zadanie bardzo trudne…
KOLONOSKOPIA JEST SUPER, BO ŻYCIE JEST SUPER. Najskuteczniejszą i najszybszą formą zarówno diagnostyki, czyli wykrycia raka jelita grubego, jak i terapii, czyli leczenia jego wczesnych stadiów, jest kolonoskopia. To z jednej strony badanie profilaktyczne, a z drugiej zabieg ratujący życie. Trwa od 15 do 40 minut, za jego pomocą lekarz może dokładnie obejrzeć jelito od środka. Dzięki kolonoskopii w badaniach przesiewowych już blisko 10 tys. Polaków uniknęło raka jelita grubego.
CZYM JEST KOLONOSKOPIA?
Kolonoskopia to nowoczesne i bezpieczne badanie, które umożliwia rozpoznanie, kontrolę leczenia i wykonywanie zabiegów w różnych schorzeniach jelita grubego. Daje również szansę na całkowite wyleczenie zmian nowotworowych na wczesnym etapie choroby. Polega na wprowadzeniu do jelita miękkiego, giętkiego endoskopu (kolonoskopu) o grubości palca wskazującego, co pozwala na obejrzenie wnętrza i ocenę błony śluzowej całego jelita grubego.
W Polsce kolonoskopia wykorzystywana jest w badaniach przesiewowych raka jelita grubego od 2000 roku. Jest zwykle wykonywana w szpitalu, w gabinecie przystosowanym do tego typu zabiegów. Badanie przeprowadzane jest obecnie z użyciem nowoczesnej i łatwej do wprowadzenia do wnętrza jelita aparatury, nieporównywalnie bardziej precyzyjnej i zaawansowanej technicznie niż ta używana kilkanaście lat temu. Zmianie uległy również stosowane w trakcie badania techniki, gwarantując ograniczenie dyskomfortu pacjenta do minimum − w dużej mierze zależy to od indywidualnej wrażliwości pacjenta.
W trakcie kolonoskopii istnieje możliwość pobrania wycinków śluzówki do badania histopatologicznego – jeśli istnieje taka potrzeba – oraz wykonania zabiegów endoskopowych, takich jak:
- usuwanie polipów (polipektomia),
- tamowanie krwawień zlokalizowanych w dolnym odcinku przewodu pokarmowego poszerzenie zwężeń jelitowych (powstałych np. po zabiegach operacyjnych),
- paliatywne zmniejszenie masy guza w nieoperacyjnych nowotworach, w celu uzyskania drożności dolnego odcinka przewodu pokarmowego.
KTO POWINIEN PODDAĆ SIĘ KOLONOSKOPII?
Każdy po ukończeniu 50. roku życia powinien wykonać profilaktyczne badanie kolonoskopowe. Wśród bezwzględnych wskazań do przeprowadzenia kolonoskopii, niezależnie od wieku, jest:
- niedokrwistość z niedoboru żelaza,
- zmiana rytmu wypróżnień (np. biegunki, zaparcia, ołówkowate stolce),
- polipy jelita grubego,
- krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego,
- choroby zapalne jelit,
- nieprawidłowości w innych badaniach,
- zachorowania na raka jelita grubego w najbliższej rodzinie.
JAK SIĘ ZAPISAĆ NA KOLONOSKOPIĘ?
Badanie kolonoskopowe wykonywane jest bezpłatnie na podstawie skierowania, podpisanego przez lekarza pierwszego kontaktu. Lekarz wystawia skierowanie na badanie pacjentom, którzy przekroczyli 50. rok życia lub na podstawie bezpośrednich wskazań medycznych.
Osoby w wieku 50-65 lat mogą również bezpośrednio zgłosić się do ośrodków wykonujących kolonoskopię w tzw. programie oportunistycznym, a dodatkowo od 2012 roku w ramach Programu Badań Przesiewowych, wysyłane są imienne zaproszenia na kolonoskopię do osób między 55. a 64. rokiem życia.
JAK SIĘ PRZYGOTOWAĆ DO KOLONOSKOPII?
Specyfika badania kolonoskopowego wymaga ściśle określonej procedury postępowania, w celu odpowiedniego przygotowania się do badania.
Już na siedem dni przed planowanym terminem badania należy wprowadzić odpowiednią dietę. Obejmuje ona m.in. rezygnację ze spożywania owoców z pestkami, pieczywa, z ziarnami, musli, siemienia lnianego, maku, czerwonych buraków i preparatów zawierających żelazo. W kolejnych dniach stopniowo należy przejść na całkowitą dietę płynną. Aby zapewnić odpowiedni obraz diagnostyczny jelit, a jednocześnie dla podniesienia komfortu badania, w przeddzień oraz bezpośrednio w dniu planowanej kolonoskopii należy spożyć łącznie 4 litry specjalnej zawiesiny zaleconej przez lekarza, która ułatwia wypróżnianie. Szczegółowy harmonogram przygotowania do badania przedstawi lekarz przy kwalifikacji do kolonoskopii.
JAK PRZEBIEGA KOLONOSKOPIA?
Nad prawidłowym przebiegiem badania czuwa wysoko wykwalifikowany personel.Lekarz przeprowadzający kolonoskopię na bieżąco pyta pacjenta o jego samopoczucie i w razie nasilenia się nieprzyjemnych objawów proponuje odpowiednie znieczulenie. Kolonoskopię można przeprowadzić w znieczuleniu miejscowym lub w przypadku indywidualnych wskazań w znieczuleniu ogólnym. Wskazania do zastosowania znieczulenia należy zawsze ustalić z lekarzem. Zastosowanie określonej metody znieczulenia może zależeć od planowanych zabiegów, ale także od obaw pacjenta. W określonych przypadkach lekarz zaproponuje pacjentowi znieczulenie ogólne − także dla poprawienia komfortu badania.
DZIĘKI KOLONOSKOPII W BADANIACH PRZESIEWOWYCH JUŻ BLISKO 10 TYS. POLAKÓW UNIKNĘŁO RAKA JELITA GRUBEGO.
Głównym celem jest podkreślanie roli profilaktyki, ze szczególnym uwzględnieniem kolonoskopii jako badania ratującego życie oraz przełamywanie związanego z nim społecznego tabu. Należy zachęcać Polaków do przezwyciężania lęku przed kolonoskopią, która jest nowoczesnym i bezpiecznym badaniem, umożliwiającym obejrzenie wnętrza i ocenę błony śluzowej całego jelita grubego, szczególnie do osób, które znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka, ze względu na: wiek powyżej 50 lat, obciążenia genetyczne, wystąpienie raka jelita grubego u rodziców lub rodzeństwa, nieprawidłową dietę, niską aktywność fizyczną, palenie tytoniu czy nadużywanie alkoholu.
Źródło:
Polska Unia Onkologii, www.puo.pl/badania-profilaktyczne/rak-jelita-grubego
Co warto wiedzieć. Rak jelita grubego, NationalCancerIntitute of United States
