Przez lata przyczyn niskiej frekwencji w badaniach profilaktycznych kobiet upatrywano w ich postawie – braku świadomości, lęku przed diagnozą, unikania cytologii czy mammografii. Dziś jednak wiemy, że to nie kobiety powinny ponosić całą odpowiedzialność za tę sytuację. Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia zgłaszalność na mammografię wynosi 31,9%, a na cytologię zaledwie 11,18% – wciąż daleko nam do progu 70%, który znacząco zmniejszyłby śmiertelność z powodu raka piersi i szyjki macicy
.– Te liczby nie wynikają wyłącznie z braku świadomości, ale przede wszystkim z niedostatecznego wsparcia systemowego i braku skutecznej komunikacji w zakresie profilaktyki. Przez lata pytaliśmy: dlaczego Polki się nie badają? Nie pytajmy, dlaczego Polki się nie badają – stwórzmy warunki, by to zmienić. Dziś powinniśmy pytać: co zrobić, by ułatwić im dostęp do badań? – podkreśla Anna Kupiecka, prezeska Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej.
Dlaczego badania profilaktyczne są tak ważne?
Badania przesiewowe skierowane są do osób, które czują się zdrowe – nie należy czekać na pierwsze niepokojące objawy. Kluczowe jest budowanie nawyku regularnych badań i traktowanie ich jako naturalnej części dbania o zdrowie.
Systemowe rozwiązania dla lepszej profilaktyki
Na szczęście rośnie świadomość potrzeby zmian na poziomie systemowym. Trwają prace nad nowymi rozwiązaniami, takimi jak:
Wykorzystanie Internetowego Konta Pacjenta (IKP) i programu Moje zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej”, który ma zastąpić obecnie realizowaną „Profilaktykę 40 PLUS . Ma to umożliwić umawianie się na badania profilaktyczne online,
Zapisy na badania podczas wizyty u lekarza medycyny pracy, co zwiększyłoby liczbę kobiet objętych przesiewem,
Centralna e-rejestracja, która uprości proces umawiania się na badania i uczyni go bardziej dostępnym.
Zapraszajmy na badania – prosto i skutecznie
Jednym z najprostszych, a zarazem najskuteczniejszych sposobów na zwiększenie uczestnictwa w badaniach jest bezpośrednie zaproszenie. W krajach skandynawskich skuteczność takich zaproszeń sięga nawet 90%. Badania pokazują, że w Polsce aż 73% kobiet, które otrzymały przypomnienie SMS-em, zgłosiło się na badanie. Efekty mogą przynieść również proste metody, w tym bezpośrednie zalecenie czy przypomnienie o badaniu przez personel medyczny – pielęgniarkę, lekarza POZ czy lekarza medycyny pracy.
– Ważne jest, by komunikacja była prosta i konkretna – zawierała termin, miejsce oraz możliwość szybkiego zapisu. SMS, e-mail czy powiadomienie z IKP mogą być skutecznym narzędziem zwiększającym frekwencję – mówi dr hab. n. med. Paweł Koczkodaj.
Profilaktyka w centrum uwagi
Rok 2025 został ogłoszony Rokiem Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki, a temat profilaktyki stał się jednym z priorytetów Polskiej Prezydencji w Radzie UE. To idealny moment na wdrażanie zmian.
– Polska wciąż przeznacza na profilaktykę tylko 2% środków na ochronę zdrowia, co jest jednym z najniższych wskaźników w UE. Musimy efektywnie wykorzystywać dostępne środki i projektować programy, z których pacjenci rzeczywiście skorzystają – zauważa dr n. med. Bernard Waśko, dyrektor Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH.
Choć mammografia jest bezpłatna, dostępna bez skierowania i bez kolejek, wciąż zgłasza się na nią zbyt mało kobiet. Konieczne są działania, które zmienią tę sytuację: usprawnienie rejestracji, wsparcie personelu medycznego w przypominaniu o badaniach i budowanie społecznej świadomości znaczenia profilaktyki.
Profilaktyka to nasza wspólna sprawa
Zdrowie kobiet to odpowiedzialność nie tylko samych pacjentek, ale także pracodawców, lekarzy i całego systemu ochrony zdrowia. Czas na realne działania – uproszczenie procedur, zwiększenie dostępności badań i skuteczną komunikację.
Niech hasztag #koalicjaprofilaktyka stanie się symbolem wspólnego działania na rzecz zdrowia Polek. Dbajmy o siebie i zachęcajmy do badań – dla siebie, dla bliskich, dla przyszłych pokoleń.
Materiał prasowy
