Niemal co dziesiąty dorosły Polak deklaruje, że mógł znaleźć się w sytuacji potencjalnego zagrożenia zakażeniem HIV. Test diagnostyczny wykonał jednak tylko co piąty, a aż 39 proc. osób, które mogły mieć kontakt z wirusem, nie zdecydowało się na badanie. Mniej niż 23 proc. badanych słyszało o PrEP – skutecznej profilaktyce przedekspozycyjnej chroniącej przed zakażeniem HIV. To główne wnioski z badania SW Research zrealizowanego na zlecenie agencji LoveBrands Group.
HIV w Polsce – liczba zakażeń rośnie
1 grudnia obchodzimy Światowy Dzień Walki z AIDS. To dobry moment, by przyjrzeć się aktualnej sytuacji epidemiologicznej. W Polsce żyje około 30 tys. osób zakażonych HIV, choć eksperci szacują, że faktyczna liczba może być nawet dwukrotnie wyższa, ponieważ wiele osób nigdy nie wykonało testu.
W 2024 r. zgłoszono 2257 nowych zakażeń HIV, a do końca listopada 2025 r. liczba ta wzrosła już do 2359 – więcej niż w całym poprzednim roku.
PrEP – skuteczna profilaktyka, ale mało znana
PrEP, czyli profilaktyka przedekspozycyjna, jest dostępna w Polsce od 2017 r. Badania UKHSA opublikowane w Lancet potwierdzają, że stosowanie PrEP zmniejsza ryzyko zakażenia HIV o około 86 proc., a wcześniejsze badania kliniczne wskazywały nawet na 99 proc. skuteczności przy prawidłowym stosowaniu.
W wielu krajach Europy Zachodniej PrEP jest refundowany, jednak w Polsce wciąż nie ma go na liście leków refundowanych. Liczbę osób stosujących PrEP szacuje się na 3–5 tys.
Z badań SW Research wynika, że:
- 37 proc. młodych dorosłych (18–24 lata) samodzielnie poszukiwało informacji o PrEP,
- 6 na 10 ankietowanych uważa PrEP za skuteczną metodę zapobiegania HIV,
- co trzeci Polak nie ma zdania na ten temat,
- 7 na 10 osób uważa, że większa dostępność PrEP przyczyniłaby się do spadku zakażeń.
Największe zainteresowanie obserwuje się wśród mężczyzn, osób w wieku 25–34 lata oraz mieszkańców dużych miast.
Czy PrEP będzie refundowany?
Temat refundacji PrEP ma być omawiany na styczniowym (07.01.2026 r.) posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu ds. Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS. W publicznych wykazach nie ma jednak żadnego złożonego wniosku refundacyjnego.
Eksperci apelują o wprowadzenie zmian. Jak podkreśla dr Magdalena Ankiersztejn-Bartczak z Fundacji Edukacji Społecznej, kraje Europy Zachodniej po wprowadzeniu refundacji odnotowały znaczący spadek nowych zakażeń, szczególnie wśród mężczyzn. W Polsce koszt wizyty, badań i leków wciąż stanowi barierę dla wielu osób.
Co Polacy sądzą o refundacji PrEP?
Opinia publiczna jest podzielona:
- 35 proc. popiera pełną refundację,
- 33 proc. opowiada się za częściową refundacją,
- 12 proc. uważa, że PrEP powinien pozostać wyłącznie komercyjny.
Jeśli chodzi o to, kto powinien móc skorzystać z refundacji, ankietowani najczęściej wskazywali:
- osoby, którym PrEP zaleci lekarz (41 proc.),
- osoby HIV(-) będące w związku z osobą żyjącą z HIV (34 proc.),
- osoby z grup podwyższonego ryzyka (33 proc.),
- każdego obywatela niezależnie od ryzyka (32 proc.).
Za mało informacji o PrEP
Aż 70 proc. Polaków uważa, że w przestrzeni publicznej mówi się o PrEP zdecydowanie za mało. 80 proc. popiera prowadzenie kampanii edukacyjnych, jednak tylko połowa respondentów uważa, że powinny one mieć charakter ogólnopolski.
Zdaniem ekspertów skuteczna edukacja wymaga dopasowania przekazu do różnych grup odbiorców, pozytywnego tonu komunikacji i współpracy z wiarygodnymi influencerami.
PrEP i testy na HIV w POZ
Od września 2024 r. PrEP może być przepisywany także przez lekarzy rodzinnych. Warunkiem jest wcześniejsze wykonanie:
- testu anty-HIV/p24 (z ostatniego tygodnia),
- badania kreatyniny,
- diagnostyki w kierunku HBV.
Od maja 2025 r. w poradniach POZ można również bezpłatnie wykonać test na HIV. Eksperci podkreślają, że podstawowa opieka zdrowotna jest kluczowym miejscem wczesnego wykrywania zakażeń, choć świadomość i przygotowanie części lekarzy nadal wymagają poprawy.
Rosnąca liczba zakażeń HIV i niska znajomość PrEP wskazują na pilną potrzebę edukacji, łatwiejszego dostępu do testowania oraz rozważenia refundacji profilaktyki. Bez poprawy świadomości społecznej i lepszego systemowego wsparcia trudno będzie zatrzymać narastający trend nowych zakażeń w Polsce.
Materiał prasowy
